Janë ca kundërshtarë, o t’i marrë e mira, që ngado t’i vërtitësh, nuku i mund dot. Nuk i mund se nuku ke si matesh me ta, ndeshjen nuk e bën edhe kështu nuku ke si e fiton. Por as nuku e humb. Se kundërshtari yt nuk e di që të ka kundërshtar e nuk e di as që po ndeshet, ka fituar mbi ty dhe nuku bën festë. Vetëm ti e ndjen hidhësinë e humbjes tënde pa bujë.
Kundërshtarin që po përmend e kam edhe këtu në Amerikë. Është im bir, Fatlumi.
Erdhi këtu kur qe njëmbëdhjetë vjeç e tani po vete njëzet. U bë burrë edhe ai, por, t’ëmën bre(!), sa ndryshojmë pe njëri pe tjetrit! Unë nuku jam akoma i vjetër e ne të dy mund të ishim shokë në shtëpinë tonë. Por jo! Unë jam i fjalës dhe e mbaroj punën që marr përsipër. Ai ma merr këtë për prapambetje. E po në rast se të jesh dembel, të mos zesh gjë me dorë, të mos dish të zëvendësosh një llampë të djegur në banjë është përparim, Fatlumi është më i përparuari në Amerikë! Në rast se herë me një vajzë e herë me një tjetër kalon për në dhomën tënde, nëpër dhomën e ndënjies, dhe mamanë që sheh aty, kur kalon, e quan pjesë të smontueshme të divanit… Në rast se kur nuku ke çupa, i tapos veshët me kufje e dëgjon muzikë e mbi tryezën e kompiuterit le pa kujdes nga ato llastiçkat mbrojtëse që duhen kur rri shtrirë me çupa, djalin e kemi më të përparuarin në tërë botën.
Ia sheh këto e ëma kur shkon t’i pastrojë dhomën dhe më thërret. Vete. Ajo i ka sytë me lotë.
- Ç’ke moj Rezi? – e pyes.
- Ja! – më thotë dhe i shtyn me neveri pakot e turpshme.
Verën që kaloi e pashë djalin e pat zënë gjumi mbi divan, dhe dhe unë pata rast ta
sodisja me nge që ishte vapë e ai ish shtrirë gjysëm i xhveshur. Trupin e kish të nxirë nga shkrimet e vizatimet mbi lëkurë. Kish në mes të gjoksit një shqiponjë me dy koka, bërë si duket qëkur e pata shpënë në një festë shqiptarësh në Nju Xhersi, që kur djali ish akoma shqiptar safi. Pastaj nga të katër anët me tatuazhe qe ngallosur i tëri me zemra e shigjeta e plot emra vajzash mbi krahë e mbi kofshë. Këto janë shënja se edhe im bir beson në përjetësinë e dashurive a miqësive që bota i ka aq të pakta. Tamam bre, si vëndet e robëruara që besojnë se emrat e çobenëve që kanë mbi kokë, do të jenë tërë jetën të shtrenjtë, mund të shkruhen me shkëmbinj e të rrinë tok me malet miliona vjet. …Mënë!- budalla djalë!.
- Çfarë ke bërë kështu mbi lëkurë, mor të keqen babi?! – i thashë kur u
zgjua.
Ai i hodhi një sy lëkurës së tij, sikur po e shihte për herë të parë.
- Shkrime janë, nuku janë plagë – tha ai duke hapur shpellën për gogësimë
- E çfarë po bën kështu, po shkruan biografinë përmbi lëkurë? 
Djali dukej i pikëlluar dhe mezi paske pritur të më qante hallin.
- Po ç’t’i bëj o ba… Në fillim shkrova në krah emrin e asaj kinezes që
banonte këtu. Të kujtohet? Të them të drejtën kurrë nuk mendoja se do të ndahesha me të. Pastaj, jeta… Kur njoha Monikën, ajo qëlloi xheloze dhe unë ia shkrova edhe asaj emrin në krahun tjetër. Ja, e sheh? Pastaj, erdhi rradha e Xhenit, që më tha se ajo nuku do e kërkonte kurrë një gjë të tillë. Vetëm muaj më vonë më tha se nuku duronte dot kur e shtërngoja me krahë që kishin dy emra të urryer për të. E… phë, i a shkrova dhe Xhenit!
Duket i ziu, që është naiv, i pa pjekur, si një kungull i shkulur e i ngrohur nën dy diej të ndryshmë. Thellë, thellë, ia kam zili, lehtësinë me të cilën ato femra, si flutura vërtiten rreth llampës së tij.
- Jam mërzitur, - tha djali me gjuhë të hidhur. – Ah, them, sikur të kish
mundësi njeriu, o ba, të lindëte prapë!
Duket sikur është me mua shekuj larg. Ndonjëri mund të thotë: “e mo se shënjë burrërie është kjo. Unë them kjo është më shumë shënjë mashkulli, se sa burri. Se tjetër gjë është të jesh burrë e tjetër të jesh mashkull. Në moshën e tij, shtëpia ime sot, nuk do të kish vetëm dy meshkuj, por dy burra që i duheshin. 
Unë nuku kam patur me femrat atë shkuarje si thika e skuqur në gjalpë, se kanë qenë të tjera kohëra, por ama unë them se kështu si janë punët, në shtëpi qënkam i rrethuarë veç me gra, kur shoh që tërë u llahtarisën nga një mi, që se nga na pat hyrë. Çupat rendën e u mbyllnë në dhomën e tyre, Rezi shkoi në dhomën e gjumit, kurse ky bandilli, jo vetëm që u fut në dhomë të tij, por edhe i vuri kyçin derës, sikur miu do ulte dorezën e do t’i shfaqej brënda. E pse të mos them unë, se ata e përfytyruan që të gjithë miun kafshë të rrezikshme edhe e lanë babanë meze për dhëmbët e tij!
Ishte një miush i vockël… Këtu në Nju Jork minjtë janë të llojeve të ndryshme. Janë miliarda që lëvizin nënë tunele, përmbi shinat e rrjetit të metrove, nëpër llagëme kabllosh, bodrume restorantesh, tavane shtëpish të vjetra. Janë të mëdhenj sa macet, të vegjël, raca të shëmtuara e të egra…
Ky që pat hyrë te ne ish i vockël, thuajse i bukur, me ca sy si xixa. U fut nën kabinetin e kuzhinës, doli prapë, humbi, u shfaq. Nuk kisha se ç’t’i bëja.
- Dilni, - thashë. – E vrava.
Dyert u hapën avash njëra pas tjetrës. Kërciti dhe brava e Fatlumit e tërë u afruanë me mosbesim.
- Ku e ke? Ku është? 
- E hodha, - u thashë. Dhe iu ktheva Fatlumit. – Mirë këto femrat, more, po ti?! Nuku ke turp?!
Ai u zemërua. Tha që nuku i vinte turp hiç, se për këto punë është eksterminejtori, ai burri i zi që vjen çdo dy javë me një pompë, për të zhdukur minj e bubuzhela. E unë u thashë që herë tjetër edhe unë do të prisja për eksterminejtorin e tërë le të ndryheshin nëpër dhoma gjersa të vinte ai.
Po miushka ishte nëpër këmbë dhe shtëpia ndodhej në alarm, se ai prapë u kishte dalë e çupat nisën të flinin nëpër shoqe.
- Po mirë o djalë, se këto kohë ke nisur të lesh edhe mustaqe, ti nuk e vret dot
miun?! Shko në dyqan, merr ndonjë helm, a çarg, a çifte a…
- Çfarë janë këto vegla? – tha ia buzëvarrur. Nuk i njoh.
Dhe u fut në dhomë. U dëgjua prapë çelësi në derë. Ime shoqe më tha se qëkur
qe shfaqur miu, Fatlumi nuk pat sjellë më çupa në shtëpi, se trembej mos kur të shfaqej miushi, do të ulërinte nga frika ky më shumë se ato. 
Kjo të lindte dëshirën të mos i hiqje minjtë nga shtëpia, por megjithatë, unë vajta bleva ca letra, mbi të cilat miu ndillet të shkelë, ngjitet e nuku shqitet më. I vura letrat nëpër qoshet e shtëpisë dhe nuk shkoi shumë e miu u zu. E pa Fatlumi, e ëma. Unë e flaka miun megjithë grackën ngjitëse në honin e plehrave të pallatit dhe retë nga shtëpia na u davaritën: Irka dhe Lola u kthyenë në bazë dhe ato çupat e tjera që sjell Fatlumi e që janë kandidatka për të zënë ndonjë parcellë mbi lëkurën që atij i ka mbetur bosh, nisën të duken prapë. 
Po ama, qëllon që ndonjë mi shfaqet prapë më të rrallë.
- Babi, - thotë Irka, - mbrëmë kam dëgjuar një kër-kër. Duhet të kemi brënda
ndonjë… të ri.
E thotë këtë, kur jemi dyke ngrënë drekë e kemi ftuar aty dhe Papin me Rozën.
Me ta dëgjuar, tërë si ç’janë, edhe të ftuarit bile, kthehen e më shohin mua. Ata më shohin mua, unë shoh ata. Tëmën-o, sikur jam pronari i minjve, sikur unë merrem me kultivimin e tyre… Asnjëri nuk ha. Tërë më shohin mua si fajtorin e vetëm. Asnjëri nuku ia hedh sytë Lumit e t’i kerkojë llogari për atë mysafir të ndotur.
Unë, i pari, ul kokën e nis të ha në heshtje. E pranoj fajin, ç;të bëj! 
Jetë me hile, kjo ore… Ja, bre, ka rënë korniza që mban perden: ngrihem marr kaçavidat, pincat, kërkoj ndihmën e Rezit dhe e vendosim prapëë. Po punët që hapen në një shtëpi edhe në Amerikë, nuku kanë fund.
- Babi, shihe se nuk punon rubineti i ujit të ftohtë!
- Babi, nga kjo priza këtu, nuk vjen korrenti!
- Peço, llampadari kryesor ka katër llampa të djegura! Hiqi, të lutem e verë
të reja!
Asnjëra këtu nuk thotë: “Fatlum, rubineti është bllokuarë” Ajo dihet. Ai nuku ka riparuar rubineta asnjëherë. Dhe kur nuku ke riparuarë asnjëherë, ore mik, nuku do riparosh asnjëherë! Unë kam riparuarë njëherë! Mbase aty e kam ngrënë unë dhe brezi im. Ligji i vjetër ky, bre: ai që nuku punon, dënohet të rrijë rehat e të mos bëjë asgjë, kurse ai që punon, shpërblehet me punë të reja, edhe më të rënda!
Këtij ligji i nënshtrohemi ne të dy. Unë e njoh djalin tim nga brenda, të tjerët nga jashtë ma shohin si yll.
Ja kemi ca klienta që vinë çdo uikend në një Hotel të Uajt Plleinsit. Ata janë miq të bossit tim, Xhorxhit, dhe duanë limuzinë, me dandana. Unë i marr ata të premten në Laguardia Airport dhe i shpie në hotelin që thashë. Pastaj vete gjene të djelën pas dreke i marr nga Uajt Plleinsi i shpie në Laguardia. Është goxha rrugë e mirë dhe bakshishet të mbushin xhepin. 
Një të djele kisha këputur mish dhe nga halli, rrinja shtrembër. Shtrembër, po shëmtuar ama! Por ama nuk e lija dot atë rrugën e majme me turistët e Uajt Plleinsit. Do të mundohesha me dhëmbë shtërnguarë, por do ta bëja. Belaja është se kur lëviz bythështrembër edhe bakshishet, në vend të shtohen duke thënë “sa gjynah, i mjeri!” paksohen. Je i bukur- të jap bakshish! Nuk je –nuk të jap! Çdo gjë së prapthi, or në p… të sëmës!
Pashë, ç’pashë, u vesha mirë dhe mora Fatlumin në sedilen e parë, si shoqëruesin tim. E veshi Rezi me një jelek krëckë të zi dhe babë e bir bëmë ferk kur hymë në holl të hotelit. Pasagjerët tanë po hanin drekën e valixhet i kishin lënë grumbull në sallonin e madh.
Zonja që pret e përcjell, më buzëqeshi dhe ma bëri shenjën me kokë për nga valixhet. Unë u ula në një kulltuk dhe lashë Fatlumin të kujdesesh për bagazhin Zonja u ul pranë meje dhe nuku po i a ndante sytë Lumit. Aty na u shfaq te banaku kryesor një vajzë, e gjatë dhe tërë nur, nja 18 a 19 vjece. Perri, o perri! Them perri se me këtë kulturë që kam nuku di një fjalë më të lartë akoma. Ajo e thirri zonjën me shumë ëmbëlsi dhe mua më mbetën sytë te ajo. 
- Është ime bijë – tha zonja e hotelit dhe shkoi pranë saj. 
Po xheç u rrëzua rrugës se nuk shikonte ku shkelte, por ndiqte me sy Fatlumin.
Ajo shihte tim bir, unë shihja të bijën! Dy femrat floën nënë zë e floën e nuku ia ndanë sytë djalit për një kohë të gjatë, ndërsa ai i humbur në mendime shpinte valixhet në limuzinë.
Pasagjerët po pinin kafenë, Fatlumi priste në makinë dyke dëgjuar muzikë, vajza bukuroshe e la tëmën vetëm dhe, ajo zonja erdhi përsëri pranë meje.
- Nuku më the, djali yt ishte ai? – më pyeti zonja.
- Po, - i thashë.
- E ke të lidhur? Fejuar, martuar?
- Ncë, ncë. Shpejt akoma. Të mbarojë kolegjin e pastaj të shohim për ndonjë
vajzë të mirë.
Ajo nuk e zgjati: - Do ma japsh numerin e cellularit? E dua për vajzën time.
Tëmën, po më vinte për të qeshur. E po ç’ishte kjo mblesëri në mes të Uajt Plleinsit! T’i thosha “dale të pyesim për sërën e vajzës” do vinte pas asaj “të shohim për ndonjë vajzë të mirë”. Demek do shohim ne! Ne vendosim! Qeshja më vonë, me veten. 
- Ajo gruaja e hotelit më kërkoi cellularin tënd për të bijën, - i thashë kur
po zbrisnim tatëpjetë. 
- E unë ia dhashë… Ti i hodhe një sy asaj vajzës?
- E pashë, - ia bëri Fatlumi i bezdisur. – Po është larg Uajt Plleinsi, o ba!
Ja këtu ma kalon im bir mua. Unë nuk do të fitoj kurrë mbi të. Sa larg jemi, o Perëndi!
- Po shiko njëherë çdo të thotë, - i thashë unë pas një heshtje. Pastaj fundja takohuni në mes, në Bronksvillë.
Dhe ndërkohë mendoja: “E ç’këshilla mund t’i japësh ti, o i zi! Sa i hynë në
punë atij historitë e gjaheve të tu!” Po atij as nëpër mend nuku i shkonte të qeshte.
- Nuk është mirë ta prishim me zonjën. Ajo na siguron pasagjerë të majmë
edhe…
- Atë thuaj! – ia bëri djali dhe e kyçi.
Ishin takuarë. E shihja që ai rruhej e krruhej para se të vinte tek ajo dhe më vinte mirë. Ja ta them hapur, dukej sikur atë sukses e kishim të dy, babë e bir.
- Do ta marrësh veturën? – e pyesja.
- Do vete andej nga më the ti, de!
- Ëhë! – dhe dukej sikur ia bënim prapa kurrizit Rezit. Në vend që t’i thosha “grua kemi një, çupë për Lumin, kemi një çupë!“ Por jo! Ruanim fshehtësinë ndaj prindërve. Në fakt ndaj njërit prind…
Kur, një të djelë po përgatiste limuzinën shoku im, Niku.
- Ç’ke katranosur ti atje në Uajt Plleins? – më tha nën zë. - Përse është ankuar ajo zonja te bossi dhe ky po më dërgon mua për turistët?
Renda te bossi.
- Çfarëdo që të ketë thënë për mua ajo, edhe sot, të lutem të vete unë!- iu luta.
Shpirt njeriu, Xhorxhi. Më dha mua limuzinën e më la të shkoj në Uajt Plleins.
- Ata janë ndarë, - më priti me këmbët e para zonja e hotelit. Pse e pengon djalin?
Kështu ka thënë ai?! – e pyeta i habitur.
- Njësoj është. Nuk i jep para për benzinë. Unë jam e interesuarë që vajza ime të ketë një dashnor të mirë, pasi në shkollën e saj valon droga dhe pesë shoqe të klases së saj janë lezbike. Unë vajzën e kam zor ta ruaj nga këto gjëra. Mendoja se djali juaj do ma shpëtonte vajzën sa është në shkollë të mesme, pastaj, shohim e bëjmë!
- Ne, - i thashë, - kemi kanune të tjera. Ne e kemi të shënjtë lidhjen e burrit me gruan…
- Ohu! – ia bëri ajo e bezdisur. Po filluamë të flasim për shënjtëritë në mes të kësaj bote të shëmtuarë…!
Ai, hajvani nuk më kish vënë fare në dijeni. E kish vërtet te benzina, apo…? Jo or po me të unë nuk do të merrem më dot vesh kurrë! Tani rri e vras mendjen se si mund ta ujdis me këtë zonjën, se kam frikë mos mbetem pa klientët e këtushëm. 
- Po sipas teje, moj zonjë, - i them në fund, - benzinën ta paguaj unë?
- Të propozoj ta paguajmë të dy?
E filluam një pazar, që u zgjat lere mos e pyet. Aritmë një ujdi, pastaj… Ajo do të paguante gjastëdhjetëepesë përqind, unë kusurin. Shtërnguamë duart mbi banak e u ndamë.
Kështu e lamë njëherë për njëherë… Të shohim çdo të ndodhë. Dashuri, është e sigurtë që nuk ka brenda. Me një fjalë zemrat nuk pësojnë gjë. Të shohim ç’do të pësojnë lëkurët!...

Ai pat lindur këtu, po i ati qe kthyerë në mëmëdhe, para se të vinin italanët. Babaj zuri krahun e Çlirimtares, luftoi pa kursyerë veten dhe u vra. I biri, ende katërmbëdhjetë vjeç, zuri vendin e babajt. Pas lufte djalin e dërguanë në një akademi të rusëve dhe u këthye që andej kolonel. E bënë gjeneral më vonë dhe e lanë t’i gëzonte pallaskat vetëm një javë, pastaj të tëra gradat u fshinë. Nëntë vjet më vonë i vunë hekurat. E duart i liroi pe tyre, vetëm pas pesëmbëdhjetë vjetësh, atë vit të madh, kur u hoqnë hekura e kyçe e u hapnë tërë portat.
Gjenerali banon tashi, me zonjën e dy djemtë, në nënkatet e një pallati në Rixhvud. Shqiptarët atje e thërresin gjeneral dhe atij i bëhet qejfi, sidomos, kur ulet në kafene dhe klientët porosisin:
- Shpjerini pe meje një kafe, gjeneralit!
Zotit gjeneral, një ditë të mirë të Perëndisë, iu shkrep të shkruante kujtimet e burgut. 
Mua më gjeti në Fresh Pond, më dorëzoi dorëshkrimin e m’u lut që t’ia shpija prefesor Skënderit, që të tërë e mbajnë për kritik të klasit të parë. Gjenerali desh mendje pe prefesor Skënderit, po ai diku gjendej në atë kohë e unë e ktheva të ngrohtë librin.
- E di çë, o Peço, a nuk i jep ti vetë, një të lexuarë? - iu shkrep plakut. Për ty më kanë folur mirë. Bile më kanë thënë, që je dhe shumë i rreptë!
- Unë një copë shofer jam, i rreptë! - i thashë. Ja tall ca agronomë që qahen nga diktatura, që i ka hequr nga një fermë e Tiranës dhe i ka shpënë në një të Durrësit! Zotrote, je rrahur me varè në kovaçhanën e xhehnemit. Guxoj unë, të kem rreptësi me ty!
Libri më pëlqeu vërtet. Kish një çiçkë mburrje për qëndrimin në hetuesi, por më të shumtën, dukej rrëfim i vërtetë. 
- Nuku të paska pëlqyerë Peço, ëh? 
- Jo vetëm më pëlqeu - i thashë kur u takuamë, - por më ka mbetur mendja. Tëra ato që thua ti, mua tashi më dalin në ëndërr. Më mirë të mos e kisha lexuarë!
Gjenerali po fluturonte. Qarjet e mia për forcën e librit, e shpunë atë në qiell të shtatë, pa kaluar hiç nëpër gjashtë të poshtmit.
- Do tërbohen ca e ca, kur t’i shohin emrat në libër! Janë kriminelë edhe do të duanë të hakmerren gjene – thosh me endje e frikë tok, plaku. Po, le të hidhen përpjetë! Shkurt, Peço, thua që libri ka brumë dhe bëhet edhe… film?
- Oskari është pak, gjeneral! – kisha gati lëvdatën tjetër unë. Po të flasim për librin njëherë: më njofto ditën kur do dalë në Tiranë, t’u them njerzve të mi, mos mbeten pa blerë. Urime, zoti gjeneral!
Pas ca ditësh, më thirri e shoqja. Vajta. Gjenerali rrinte ulur e shikonte një film me kartona, me luftë. Plaku dukej hundë e buzë.
- E lexove librin e tim shoqi, ti Peço? – më pyeti gruaja, pa më dhënë hiç kafe.
- E lexova me një të marrë frymë, moj ti zonjë e gjeneralit - ia prita, - dhe, kur mos kem babanë, më la pa mend! Urime, si familje! Hajde lib…
- Domethënë - ma preu përruan e lëvdatave plaka, - ti ia paske krehur bishtin?
Hodha sytë nga gjenerali. Ay sikur s’qe fare aty. Vazhdonte të shikonte filmin. 
- Unë, moj zonjë, veç e lexova e nuku bëra asgjë të keqe. E nuk e kisha veten në dorë të më pëlqente, apo jo. Është faji i shkrimit, që më bëri ta pëlqej. Që nga dita, që e lexova…
Po ajo nuk i hante lavdet, si gjenerali.
- Shiko, Peço - më tha. Unë kam dy djem, që i dua si dritën e syve. E nuku dua të m’u ngasë qimen njeri! Im shoq, le të rrijë gjeneral! Na dashka dhe shkrimtar ky, tashi!
Gjenerali u ngrit më këmbë. 
- Ta thashë e po ta them: është detyrë të dëshmojmë - shfryvi ay. Ay që më torturonte të ketë frikë e jo unë. Pa ekzagjerim, bre Peço, një seancë të tërë më ka marrë në pyetje, ay me këmbë në dysheme, unë me këmbë në tavan! I varur! Të dy formonim një fand spathi. Dhe e dinte qeni, të vërtetën, që asnjërit pe nesh nuk i pat vajtur ndërmend ta sulmonte Enver Hoxhën me tankse e me topa. E këto do t’i them. Më vjen turp nga njerëzimi, nga bota demokratike…
- Nuk të le njeri t’i botosh ato kujtime! - ia priti zonja. Na lerë të vdesim rehat. E di ti, se ku është ay hetuesi yt sot? Në Këshill të Drejtësisë, a më lart, më duket. Gjykatësi ka ardhur në dy seminare, këtu në Vashington, e burri im kërkon t’i heqë petët… Të na hapë luftë.
Plaka dridhej nga gogoli që ish në mes të një bostani, mijëra kilometra larg.
- Nuku dua të hyj në punët tuaja familjare - u thashë shtruarë, - po ju, tashi keni marrë nënshtetësi amerikane, të vendit më të sigurtë në botë. Kush pyet në Shqipëri për kritika! Sot atje batërdisin Presidentin, ministrat…
- Nuk janë për t’u patur frikë as Presidentët as ministrat, - ulëriu zonja. Të vërtetat e llahtarshme, janë të hetuesave, të prokurorëve! 
- Ato që shkruani ju, o zoti gjeneral, a janë të vërteta? - u sigurova edhe njëherë unë. 
- Të kulluara! - ma priti ai. E unë do t’i botoj, se më vjen turp nga bota demokratike! - shtoi me një qëndrim historik dyke dalë jashtë.
Zonja më vuri të betohesha, që nuk ia kisha dhënë dorëshkrimin njeriu. E më kërkoi të mos ia zija në gojë as gruas time.
- Të gjorët ne, që kujtuamë se hallet muarë fund! - tha plaka dyke më përcjellë deri jashtë e dyke më porositur të gjeja për gojën një kyç të madh. E me ca sy që dukshin sikur nuk kishin më bebëza, por vetëm të bardha, vështronte e gjora, sa më të majtë më të djathtë të Fresh Pondit! 
Ca ditë më pas, gjenerali e pa limuzinën time që nga kafeneja e ma bëri me dorë. Parkova e bashkova gjeneralin.
- Tërë kundër, po unë do ta hap atë kapak! - më tha.
- Më bëhet qejfi, zoti gjeneral, - iu bëra krah unë. E the vetë, e ke për detyrë para demok…
- Megjithatë - ma preu, - kam vendosur t’u bëj lëshime. Gruas i ka ikur gjumi e djemve oreksi. Fytyra e fundit, që ka parë ime shoqe, ka qënë ajo e hetuesit tim. Unë po merresha me valiçat e ai i qënka afruarë e i paska folur. “Po shkoni në Amerikë, ëh? Me këta aeroplanë, tani njeriu vjen kollaj e të gjen edhe atje”. I ka futur llahtarin. Do përdor iniciale. Kam frikë o Peço, mos bëjnë ndonjë marrëzi djemtë. Ai i vogli e ka kaluarë atë lodrën e fëmijëve. Po e ka kaluarë keq, ama! Ay edhe të vret.
- Thua t’u bëjë gjë atyre që të torturuanë? 
- Jo atyre! Kam frikë mos të bëjë gjë ty! 
- Muuuaaaa?!
- Ty, ty! Kushedi ç’u ka përrallisur ajo, tutkunia ime!
T’ëmën, ç‘budallenj mban mbi kurriz kjo botë! Vetëm pse e kisha lexuarë, më rrezikohej jeta! Gjenerali nxorri dorëshkrimin mbi tryezë. Pastaj u ngrit dhe dolli jashtë kafenesë. Libri tashi qëndronte përpara meje, si një kafshë e rrezikshme. Plaku u kthye.
- Hodha një sy rrotull, se kushedi, - më tha me pëshpërimë. Dëgjo, tashi: hetuesit, që më varte kokëposhtë, ia kam ndryshuarë inicialet, dyke i vënë më parë mbiemrin. Tani ay quhet T.P. Ndihmësin e tij, nga C.L. e kam bërë L.C. Prokurori që e kish emrin dhe mbiemrin njësoj, më futi në telashe. Ay e kish K.K., por, po ashtu dilte edhe po t’ua ndërronje vendet. Thashë njëherë ta bëj L.L., por gërmat qenë shumë afër dhe lexuesit mund ta kuptojnë, prandaj u shtyva tej dhe e quajta S.S.
- Mirë e ke bërë, po do dukesh shumë i ashpër, gjeneral! S.S.-ja, të kujton nazisët, ëh? 
Tashi edhe gjenerali filloi të shikonte përqark me dyshim njerëzit pa të keq të Rixhvudit.
- Mirë thua, po e bëj T.T… Jo! Më tingëllon si revole ruse! Po e bëj V.V… 
Më tregoi edhe inicialet e përmbysura të trupit gjykues. Unë ia miratova të tëra ndryshimet.
- Tashi, - i thashë, - nuku të zëmërohet njeri. Por unë them, që edhe diktatorin ta kesh me iniciale. Mos e quaj E.H., por H.E. e kështu je, si i thonë, brenda stilit!
- Çfarë stili!? Enver Hoxhën, e njohin të tërë!
- Nuku ka gjë, - ngula këmbë unë. Ti bëj tënden. Thuaj H.E, pa lexuesit, po të duanë, le ta marrin vetë përgjegjësinë! Dëshmia kështu, del tronditëse tamam. Edhe stili ruhet. 
M’u duk se jashtë portës së kafenesë pashë djemtë e gjeneralit. Nuku isha shumë i sigurtë, por kjo mjaftoi, që të më ikte qejfi i ndreqjeve. 
I kërkova lejë plakut dhe dola. Nuku pashë asnjeri të dyshimtë për rreth. Kur hapa
limuzinën, se nga u shfaqnë, nuk e mora vesh, por m’u ulnë prapa, që të dy ata. Ngriva.
- Duamë të pimë kafe me ty, Peço, - tha i madhi, sterrë në surrat.
- Prishur mos qoftë dhe kafetë do t’i paguaj unë! - thashë. 
Bëra të nis limuzinën. Atyre limuzina u dukej se i kish dënglat e mëdha, prandaj më thanë ta lija ku e kisha parkuarë. Do shkonim me të tyren, një xhip i madh bojë kafe.
- Ti je i vetmi që i ke lexuarë ato budallallëqet e babait tonë, - nisi që rrugës i madhi, teksa vështronim varret e lagur më të dy anët e udhës së shpejtë Xheki Rabinson. Po fut hundët shumë, në punët e familjes. Ç’farë kërkon? Jemi rritur në internim, për shkak të babajt. Është tjetër gjë të rrish në birucë e tjetër të punosh katërmbëdhjetë orë në pikë të diellit! Tashi, nuku duamë të merret vesh, që ai ka shkrojtur kujtime. 
Epo, të dridhesh në mes të Amerikës, se ke lexuarë një libër! U pendova që u vajta pas, po ish vonë. Asnjeri nuku do të më besojë, se as unë vetë nuk arrij ta besoj tashi, po kjo që do them, nuk është ëndërr, ja kur mos i kem tërë! 
Të më marrin, or të keqen, e të më shpjenë në një magazinë frutash, ku punonte si hamall njëri pe tyre. Në magazinë nuku gjeje xhan-xhin! Vetëm ne të tre. Shqiptarë safi që të tre, po ama që na ndante thika: unë, që kisha mësuarë historirat ngjethëse dhe ata, që deshnë, që unë t’i harroja ato. Më futnë në një të ndarë, ku kish vetëm arka pllastike e asnjë penxhere, ku ata e unë do të ulërinim e s’do na qasej njeri! 
“T’ëmën, më vranë!”, thashë me vete e aty m’u përfytyrua ime shoqe me të zeza dhe guri i varrit: “Vdekur në Nju Jork, më..”
Më pyetnë a kisha bërë kopje nga libri i babajt, u thashë jo. Më pyetnë a kisha folur me njeri mbi librin e gjeneralit, u thashë gjene jo. 
E të dy nuku m’i ndanin sytë. Tërë thelbi ish të merrnin vesh kush bënte në Shqipëri lojëra politike, për t’i vënë këmbëzën shokut që po ngjitet përpjetë. Demek: futim një njeri- (mua) - te një i vojtur, - ( gjenerali) - ai i vojturi boton kujtimet, kujtimet gërmojnë nevojtoret, që të nisin të përhapin erën dhe hop! Iu arrit qëllimit! Ku në të s’ëmës, gjenerali na qënkesh ulur në tryezë me penën mbi letër, një javë pasi isha kthyerë unë nga Shqipëria! Të gjitha këto dëshmonin, se porosinë për gjeneralin, e paskësha sjellë unë! De, o pikë e zezë!
- Kemi pyetur nëpër agjensitë ajrore, - ngulte këmbë i madhi.
I vogli, ai që kish kaluarë keq atë lodrën e fëmijëve, më përfshiu pe kravate. I vinte era qepë.
- Mos ma trajto si zonjë, këtë surrat, - i hoqi vërejtje vëllajt e m’u këthye: Unë t’i heq brekët nga koka, dëgjon?! Thuaj, kush të ka futur? E pa më lënë të tregoja kush më kish futur, vazhdoi: - Se mos ke bërë kopje! 
T’ëmën-o, sikur nuk ishin rritur në internim, po sikur kishin studiuar në Moskë, si i ati! Po këta, në shkollat e hetuesve, këta! Thashë njëherë t’ia mbathja, po nuku dija a kishin armë me vete. As krisma nuku do dëgjoheshe, ikje për dhjamë qeni e nuku të paguante njeri! Bagazhi i maqinës bojë kafe ish i madh dhe një kufomë me vrimë në kurriz, futej kollaj, po t’ia mblidhje cazë këmbët. 
Rraha t’i bindja. U thashë, që mua nuku më kish njeri në hesap e gjenerali qe burrë i nderuarë dhe i matur e nuku do pranonte kurrë të shtyhej nga një çunak, si unë. S’më besonin. U premtova, që nuku do ta takoja më gjeneralin. U betova që nuku do sillja më, këmbë pasagjeri në Rixhvud, e nuku do shkelja atje as me rrota, as me këpucë!
Më lidhë këmbët me një litar e me një vinç të vogël, më ngritnë kokë poshtë e këmbët lart, drejt tavanit. “Erdhi fundi”, thashë dhe, turp-nder, ulërita. I shava nga nëna, nga zonja e gjeneralit, për të cilën kisha shumë respekt, kur i kisha këmbët përdhe. Ata as u fyenë e as e prishnë terezinë. Gjaku erdh e m’u mblodh i tëri në zverk, faqet m’u frynë. U betova që po të shpëtoja, po të shpëtoja …, dorëshkrim, jo e jo, po as libër me autor të vdekur, nuku do zija me dorë. E kur dhimbja u bë e padurueshme, u betova, se po të mbetesha gjallë, do i vija zjarrin një librarie.
Më lanë ashtu nja njëzet minuta. Kuptova se, që vdekja tjetrit t’i duket mjaltë e të të thotë faleminderit, duhet më parë ta varësh nga kërcinjtë. Por nuku ndodhi asnjë vdekje. Më thanë që do më zbrisnin pe andej, vetëm po të thoshja së paku një emër. 
- Vetëm ta shpik kot! - u thashë, me zorrët te goja.
- Nuk ka gjë më të ndyrë bre, se kur ti nuku hap gojën, ngaqë nuku di ç’të thuash e të tjerët ta marrin për heroizmë!
- E pleqësuanë njëri me tjetrin aty më tej dhe erdhnë e më zbritnë nga vinçi. Më nxorrën me makinë jashtë oborrit. I vogli zbriti të mbyllte portën dhe më tha të hidhesha pe makinës. 
Doli llaf, këtu apo në Shqipëri, për ato që kanë ndodhur e për ato që ishin shkrojtur, do të të hamë megjithë lecka, - tha i vogli, që kish hequr lodrën. Këtu jemi gjene! Nuku harrojmë ne, or jo!
Unë kujtova se s’do harronin ata kriminelët, që u kishin sfilitur babanë, këta hajvanët, nuku do më harronin mua! Mua, që vetëm sa u hodha një sy fletëve, që pat nxirrë i ati! Pas asaj mbrëmje, më bëhej sikur më futnin pasagjerë të më provokonin. Kur dëgjoja të më flisnin për Spaç e Burrel, shtërngoja timonin, humbja qafën mes supeve e u thosha: 
- Eh, të shkuara të harruara, ato! U bë, ç’u bë, le t’i harrojmë. Tashi jemi tërë ushtarë të kombit. E ushtarët e vërtetë, vështrojnë vetëm përpara, - përsërisja një gjeneral që këtë se ku e kish thënë e unë, se ku ia kisha lexuarë! 
- Jo po, nuku duhen harruarë! - ngulnin këmbë pasagjerët.
- I madh është ai që harron! - ia ktheja unë, shoferi.
- Jo po, ka ca që e lanë vendin, erdhën këtu e po shkruajnë kujtimet. E bravo u qoftë! - avazin ata.
- Nuk njoh asnjërin nga ata, për kokë të fëmijëve! - ua ktheja unë. E po kohë e mirë sot, ëh? 
Të gjitha këto telashe nga ai libër i mallkuarë! Një natë po e një natë jo, më dilte
në ëndërr vinçi. Gjëmoja në gjumë! Një ditë shpëtova për qime nga një xhip bojë kafe, që m’u sul përsipër e pastaj u zhduk. Bëj be që ishin djemt’ e gjeneralit. 
Ma thanë copë, bre: ata nuku harrojnë!